Tarihçiler Bosna Tarihini genellikle belli başlı bir kaç başlık altında incelemektedirler. Şöyle ki :

Eski Çağda Bosna-Hersek (..?..-İ.Ö.1300),

Antik Çağda Bosna-Hersek (İlliryalılar Dönemi) (İ.Ö.1300-İ.S.9),

Roma Döneminde Bosna-Hersek (İ.S.9 – İ.S.480),

Doğu-Batı Uygarlıkları Çatışması Döneminde Bosna-Hersek (İ.S.480-1091),

Zemljica Bosna Dönemi (1091-1180),

‘BAN’lar Yönetiminde Bosna (1180-1377),

Bosna-Hersek Krallığı Dönemi (1377-1463),
Osmanlı Egemenliği Dönemi (1463-1878),

Avusturya-Macaristan Dönemi (1878-1918),

Yugoslavya Krallığı Dönemi (1918-1945),

Eski Yugoslavya (Tito) Dönemi (1945-1992),

Yeni Dönem Bosna-Hersek Cumhuriyeti (1992- ).

Ortak tarihimizin daha iyi anlaşılabilmesi için Bosna isminin kökeni, Bosna’nın ilk sahipleri, bugünkü sahipleri ile ilişkileri ve Bogumilizm üzerine çok kısa bir bilgi sahibi olmamızın zorunluluğu ortadadır.

Bugünkü Bosna nehrinin,Romalılar dönemindeki adı Basanius Flumen (Basan Nehri)’dir. Aynı dönemde ve bölgede Zenica civarında Romalıların Basante dedikleri bir yer de mevcuttur. Basante kelimesi Latin ve/veya Slav kökenli
bir kelime olmadığma göre bu ismin Romalılar ve Slavlardan önce İllirler döneminde de var olduğu ortaya çıkar. Bugünkü Bosna isminin de Basante denilen yerden geldiği kabul edilir, yani Bosna, Romalıların veya Sırp/Hırvatların bölgeye gelmesiyle Bosna olmamıştır, Bosna olarak anılmaya devam etmiştir.

Bosna’nın bilinen ilk sahipleri İllirler ve Keltlerdir. Göçler döneminde İllirlerin Slavlarla karışmaları sonucu yeni özgün bir topluluk oluştu. Slavların Balkanlar’a gelişi hakkında çeşitli teoriler vardır. Kimi tarihçilere göre Batı Rusya, Ukrayna ve Doğu Polonya yöresinden geldiler. Kimi tarihçilere göre İran, Ermenistan yörelerinden geldikleri savlanır. Kimi tarihçilere göre ise, hiçbir yerden gelmedikleri, zaten Tuna boylarında yaşadıkları söylenir. Nereden gelmiş olurlarsa olsunlar, sonuçta bu dönemde tarihteki ilk Slav devletleri kuruldu. Bosna bu dönemde Roma veya Bizans’ın üstünlük kurmasına bağlı olarak Sırp veya Hırvat devletlerinin bir üyesi olarak varlığını sürdürmektedir. Doğu-Batı uygarlıklarının çatışması döneminin son iki yüz yılında ve sonraki dönemlerinde İllirler ve Slavların karışması ile oluşan bu özgün topluluk, Hıristiyanlığın Katolik ve Ortodoks mezheplerinin karşısında önce Bogumil mezhebini benimsedi. Bu topluluğun hemen hemen tamamı sonraki dönemde bölgeye Osmanlı Türklerinin hakim olması ile İslamiyet’i benimseyecek, kısmen Anadolu’dan gelen Türklerle de
karışacak ve bugünkü Boşnak Müslümanlarını oluşturacaktır. Bogumillerin (Bosnalı Hıristiyanların) Bosna’da ortaya çıkışı 976-1014 yılları arasında Bosna’nın kısa süreli Bulgarların egemenliğine girdiği döneme rastlar. 10. Yüzyılda Bulgaristan’ın Filibe kentinde Bulgar din adamı Jeremi (Ya da diğer adıyla Bogomil) tarafından kurulan yeni bir Hıristiyanlık mezhebi olarak
ortaya çıkan Bogumilizm kısa sürede tüm Balkanlar’da ama özellikle Bosna’da çok kısa sürede yayıldı. Bogumilizmin Avrupa’ya İran’dan gelen Mani dininin etkisinde ortaya çıktığı iddia edilir. Mani dinindeki iyi ve kötü, ruh ile maddenin birlikteliği Bogumilizmde de görülür. Bogumilizim Hıristiyanlığın şekilci kurallarını reddeder. Hıristiyanlığın ayinlerini, kilise iktidarını, kilise ruhban sınıfını, kilise rütbelerini, vaftizini yasaklar. Evliliği ancak istek üzerine boşanma koşulu ile kabul eder. Bogumiller alkol içmezler, günde beş kez ibadet ederler, et yemezler, Pazar günü ile birlikte cuma gününü de kutsal gün sayarlardı. Sade bir tapınak olan Bogumil kilisesi üyeleri “Gelişmiş”, “Sıradan” “Dindarlar” ile “Dinleyicilerden” oluşur.
Üyeler “Kardeş Toplulukları (Bratsvo)” içinde yaşar. Başlarında “Dede (djed)” bulunur. Onun yardımcıları vardır. “Kardeş Toplulukları”, “Kilise Belediyeleri (Opstine crkve)” denen üst kurumda birleşir. Ayrıca Bosna ve Bulgar Bogumilleri kendi aralarında tüm Kardeş Toplulukları ve belediyeler için bir tür “Papa” seçerdi.

Bogumiller bir yandan Bizans’ın Ortodoks Sırbistan’ı, diğer taraftan Papa ve Katolik Macaristan ile Hırvatistan’ın korkunç baskılarına rağmen 300-400 yıl boyunca varlıklarını korudular. Bu baskılar sonucu Bogumiller ağırlıklı olarak Bosna’da kümelendiler ve Bosna halkı arasında Bogumilizmin hakim din olmasını sağladılar. Gerek Bogumilizmin kurallarının ve felsefesinin İslamiyet’e yakın oluşu gerek Katolik ve Ortodoks komşularının yaptığı ağır baskılar sonucu Türklerin Bosna’ya gelişi ile birlikte Bogumillerin hemen hemen tamamı çok kısa bir süre içinde gönüllü olarak İslamiyet’e geçti.